Płyta MFP czy OSB – różnice i zastosowanie

Czym różni się płyta MFP od OSB? Porównanie, właściwości i zastosowanie

W świecie budownictwa i wykończeń wnętrz, materiały drewnopochodne odgrywają kluczową rolę. Stanowią one często bardziej ekonomiczną i praktyczną alternatywę dla tradycyjnego litego drewna, oferując szerokie spektrum zastosowań. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują płyty wiórowe, a zwłaszcza dwa popularne rodzaje: OSB i MFP. Płyta OSB, znana i szeroko stosowana od lat, ma w nowym stuleciu swojego godnego konkurenta – płytę MFP, często określaną mianem jej ulepszonej wersji. Czym różni się płyta MFP od OSB i która z nich lepiej sprawdzi się w Twoim projekcie? W tym artykule przyjrzymy się bliżej obu materiałom, porównamy ich właściwości, wady i zalety, aby pomóc Ci podjąć świadomą decyzję.

Zarówno płyty OSB, jak i MFP, to materiały budowlane, które zdobyły uznanie ze względu na swoją wszechstronność, wytrzymałość i stosunkowo łatwą obróbkę. Wykorzystuje się je w konstrukcji dachów, ścian działowych, podłóg, schodów, a nawet w przemyśle meblarskim. Ich popularność wynika z dobrych parametrów użytkowych połączonych z atrakcyjną ceną w porównaniu do innych materiałów konstrukcyjnych. Jednak mimo wielu podobieństw, różnice w budowie wpływają na ich właściwości, co ma znaczenie przy wyborze odpowiedniego materiału do konkretnego zadania.

Płyta OSB – co to jest i jakie ma zastosowanie?

Zacznijmy od bliższego przyjrzenia się płycie OSB. Skrót OSB pochodzi od angielskiej nazwy Oriented Strand Board, co oznacza płytę o ukierunkowanych wiórach płaskich. Ta nazwa doskonale oddaje jej budowę. Płyta OSB składa się z długich, cienkich wiórów drzewnych, najczęściej pozyskiwanych z drewna sosnowego lub świerkowego. Kluczową cechą jest sposób ich ułożenia: w warstwach zewnętrznych wióry są ułożone wzdłuż dłuższej osi płyty, natomiast w warstwie środkowej prostopadle do niej. Wszystkie warstwy są następnie sprasowywane pod wysokim ciśnieniem i sklejane przy pomocy syntetycznych żywic, najczęściej mocznikowo-formaldehydowych lub bezformaldehydowych żywic syntetycznych. Czasami stosuje się także dodatkowy klej poliuretanowy.

Ukierunkowanie wiórów nadaje płycie OSB specyficzne właściwości mechaniczne. Płyta jest najmocniejsza i najbardziej sztywna wzdłuż osi, w której zorientowane są wióry zewnętrzne (czyli wzdłuż dłuższego boku). Jest to istotna informacja przy planowaniu konstrukcji i sposobu montażu płyt.

Płyty OSB są dostępne w różnych kategoriach, określających ich przeznaczenie i odporność na wilgoć oraz obciążenia:

• OSB1: Płyta ogólnego przeznaczenia, przeznaczona do stosowania w suchych warunkach wewnętrznych. Najcieńsza i najmniej wytrzymała.
• OSB2: Płyta nośna, przeznaczona do stosowania w suchych warunkach wewnętrznych. Charakteryzuje się większą wytrzymałością niż OSB1.
• OSB3: Płyta nośna, przeznaczona do stosowania w wilgotnych warunkach (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych – pod warunkiem odpowiedniej ochrony powierzchni). Jest to najczęściej stosowany typ w budownictwie ogólnym.
• OSB4: Płyta nośna o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej, przeznaczona do stosowania w wilgotnych warunkach (jak OSB3, ale o większej odporności na obciążenia).
• OSB STOP FIRE: Specjalistyczne płyty ognioodporne, stosowane wszędzie tam, gdzie przepisy wymagają podwyższonego poziomu ochrony przeciwpożarowej.

Płyty OSB znajdują bardzo szerokie zastosowanie: jako poszycia dachowe pod dachówki lub gonty bitumiczne, materiał na stropy i podłogi (często w systemie pióro-wpust), do budowy ścian w domach szkieletowych, jako okładziny ścian działowych, materiał do szalunków, a także w przemyśle meblarskim (np. do produkcji konstrukcji mebli tapicerowanych, korpusów szaf) czy do budowy elementów małej architektury ogrodowej.

Zalety i wady płyt OSB

Popularność płyt OSB nie wzięła się znikąd. Mają one wiele niekwestionowanych zalet:

• Cena: Są one zazwyczaj tańsze niż płyty MFP i znacznie tańsze od litego drewna czy niektórych innych materiałów budowlanych.
• Wszechstronność: Szeroka gama rodzajów i grubości sprawia, że można je stosować w wielu różnych aplikacjach.
• Lekkość: Płyty są stosunkowo lekkie, co ułatwia transport i montaż.
• Łatwość montażu i obróbki: Można je łatwo ciąć, frezować i łączyć przy użyciu standardowych narzędzi i elementów złącznych (gwoździe, wkręty). System pióro-wpust dodatkowo ułatwia szybki i szczelny montaż podłóg czy ścian.
• Minimalizacja odpadów: Proces obróbki generuje stosunkowo niewielką ilość odpadów.
• Wytrzymałość i elastyczność: Szczególnie typy OSB3 i OSB4 są wytrzymałe na zginanie (głównie wzdłuż dłuższej osi) i przenoszą duże obciążenia.
• Właściwości termoizolacyjne i akustyczne: Stanowią one pewną barierę dla ciepła i dźwięku.
• Odporność na wilgoć (OSB3, OSB4): Te typy są zaprojektowane do pracy w warunkach o podwyższonej wilgotności.

Mimo licznych zalet, płyty OSB mają też swoje wady, o których warto pamiętać:

• Wymogi składowania: Muszą być przechowywane w suchych, dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Kontakt z wilgocią może prowadzić do utraty właściwości, pęcznienia i rozwoju pleśni.
• Zawartość formaldehydu: W przypadku płyt klejonych żywicą mocznikowo-formaldehydową, płyty OSB mogą wydzielać formaldehyd. Choć jego stężenie w płytach zgodnych z normami jest niskie i uznawane za bezpieczne, w połączeniu z wysoką wilgotnością lub przy zastosowaniu dużej powierzchni płyt w słabo wentylowanym pomieszczeniu, może dojść do wzrostu stężenia tej substancji. Formaldehyd jest substancją potencjalnie drażniącą i alergizującą, a w wysokich stężeniach uznawaną za rakotwórczą. Dlatego ważne jest stosowanie produktów spełniających normy i zapewnienie odpowiedniej wentylacji. Płyty klejone bezformaldehydowymi żywicami są w tym aspekcie bezpieczniejsze.
• Wytrzymałość kierunkowa: Jak wspomniano, płyta jest mocniejsza w jednym kierunku, co wymaga uwzględnienia przy projektowaniu i montażu, zwłaszcza w konstrukcjach nośnych.

Płyta MFP – innowacja w budownictwie

Płyta MFP, czyli Multi Funktions Platte, pojawiła się na rynku jako odpowiedź na potrzebę stworzenia materiału o jeszcze lepszych parametrach, będącego w zasadzie ulepszoną wersją popularnej OSB. Podobnie jak OSB, płyta MFP jest materiałem drewnopochodnym, składającym się z wiórów drewnianych sprasowywanych pod wysokim ciśnieniem. Kluczowa różnica, która wpływa na jej unikalne właściwości, tkwi w wielokierunkowym ułożeniu wiórów. W płycie MFP wióry są ułożone w różnych kierunkach w każdej warstwie, co zapewnia jednolite właściwości mechaniczne we wszystkich osiach. Do produkcji płyt MFP stosuje się syntetyczne żywice melaminowe.

Dzięki tej odmiennej strukturze, płyta MFP charakteryzuje się lepszą elastycznością i wytrzymałością na zginanie oraz rozciąganie we wszystkich kierunkach, a nie tylko wzdłuż jednej osi, jak w przypadku OSB. Jej gęstość jest zazwyczaj wyższa niż płyty OSB, co przekłada się na większą spoistość i sztywność.

Płyty MFP, podobnie jak OSB, są materiałem wielofunkcyjnym, stąd ich nazwa. Znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie stosuje się płyty OSB, a często nawet w bardziej wymagających aplikacjach. Są wykorzystywane jako poszycia dachowe, elementy konstrukcyjne stropów i podłóg, podkłady pod panele czy inne pokrycia podłogowe, materiał na ściany działowe (często jako alternatywa dla płyt gipsowo-kartonowych), a także w przemyśle meblarskim.

Montaż płyt MFP jest równie łatwy i szybki jak płyt OSB, zwłaszcza gdy są one wyposażone w system pióro-wpust. Ich obróbka jest nieskomplikowana, a wielokierunkowe ułożenie wiórów sprawia, że płyta jest bardziej odporna na wykruszanie przy cięciu i umożliwia formowanie w rozmaite kształty z mniejszym ryzykiem uszkodzenia krawędzi.

Najważniejsze właściwości płyt MFP

Wyższa cena płyt MFP w porównaniu do OSB jest uzasadniona ich ulepszonymi właściwościami, które czynią je materiałem wyższej jakości w wielu aspektach:

• Jednolita wytrzymałość: Dzięki wielokierunkowemu ułożeniu wiórów, płyta jest równie wytrzymała i elastyczna we wszystkich kierunkach, co zapewnia większą stabilność konstrukcji.
• Większa gęstość i spoistość: Przekłada się to na lepszą twardość, wytrzymałość i odporność na uderzenia.
• Lepsze mocowanie elementów złącznych: Gwoździe i śruby lepiej trzymają się w płycie MFP, a sama płyta jest w stanie przenosić większe obciążenia punktowe.
• Wyższa odporność na wilgoć: Płyty MFP charakteryzują się niską nasiąkliwością i pęcznieniem pod wpływem wilgoci. Co ważne, nawet po zawilgoceniu i wysuszeniu wracają do swojego pierwotnego kształtu, minimalizując ryzyko trwałych odkształceń czy uszkodzeń. Sprawia to, że lepiej sprawdzają się w pomieszczeniach o zmiennym poziomie wilgotności, takich jak kuchnie, łazienki czy nieogrzewane pomieszczenia gospodarcze.
• Większa paroprzepuszczalność: Płyty MFP „oddychają” lepiej niż OSB, co zmniejsza ryzyko kondensacji pary wodnej wewnątrz przegród i w konsekwencji ogranicza możliwość rozwoju pleśni i grzybów, czyniąc środowisko wewnętrzne zdrowszym, zwłaszcza dla alergików.
• Doskonałe właściwości termoizolacyjne i akustyczne: Wyższa gęstość płyty MFP skutkuje lepszą izolacją od zimna i lepszym tłumieniem dźwięków, co jest ważne np. przy budowie ścian działowych.
• Wyższa ognioodporność: Płyta MFP spełnia wymagania ochrony przeciwpożarowej lepiej niż standardowe płyty OSB1-4 (choć porównywalne parametry uzyskuje specjalistyczna płyta OSB STOP FIRE).
• Łatwość obróbki i elastyczność formowania: Wielokierunkowa struktura ułatwia precyzyjne cięcie, nawet w skomplikowane kształty.
• Kwestie ekologiczne: Płyta MFP jest materiałem w pełni nadającym się do recyklingu, a proces jej produkcji generuje znikomą ilość odpadów.
• Estetyka: Oszlifowana powierzchnia płyty MFP jest gładsza niż OSB, co ułatwia jej wykończenie poprzez malowanie, tapetowanie czy okładanie płytkami ceramicznymi.

Podobnie jak płyty OSB, płyty MFP mogą zawierać formaldehyd ze stosowanych żywic, jednak produkty dostępne na rynku są zgodne z obowiązującymi normami dotyczącymi bezpiecznego stężenia tej substancji w produktach budowlanych.

Płyta MFP a płyta OSB – porównanie

Aby podsumować i lepiej zrozumieć różnice pomiędzy płytą MFP a OSB, przyjrzyjmy się bezpośredniemu porównaniu kluczowych parametrów:

Cecha	Płyta OSB	Płyta MFP
Budowa	wióry ukierunkowane (głównie wzdłuż dłuższej osi)	wióry wielokierunkowe (w różnych osiach w warstwach)
Wytrzymałość/Elastyczność	silniejsza wzdłuż dłuższej osi	jednolicie silna i elastyczna we wszystkich kierunkach
Gęstość	niższa	wyższa
Odporność na wilgoć	OSB3/OSB4 mają podwyższoną, ale mniej odporną na pęcznienie i odkształcenia niż MFP	bardzo wysoka, niska nasiąkliwość, wraca do kształtu po wyschnięciu
Właściwości izolacyjne (termiczne i akustyczne)	dobre	bardzo dobre (lepsze dzięki wyższej gęstości)
Mocowanie elementów złącznych	standardowe	lepsze trzymanie wkrętów/gwoździ, większa nośność
Ognioodporność	zróżnicowana (najwyższa w OSB STOP FIRE)	generalnie wyższa niż OSB1-4, porównywalna z OSB STOP FIRE
Paroprzepuszczalność	niższa	wyższa (mniejsze ryzyko pleśni)
Podatność na obróbkę	dobra	bardzo dobra, łatwość formowania skomplikowanych kształtów
Estetyka powierzchni	zazwyczaj bardziej chropowata	gładsza (łatwiejsza do wykończenia)
Kwestie ekologiczne	zawiera formaldehyd (zgodnie z normami), mniejsza paroprzepuszczalność	zawiera formaldehyd (zgodnie z normami), w pełni recyklingowalna, większa paroprzepuszczalność, mniejsze ryzyko pleśni
Cena	niższa	wyższa

Podsumowując, płyta MFP może być postrzegana jako ulepszona, bardziej zaawansowana i trwalsza wersja płyty OSB3. Choć parametry podstawowych płyt są zbliżone, MFP zyskuje przewagę dzięki jednolitym właściwościom mechanicznym, wyższej odporności na wilgoć, lepszym właściwościom izolacyjnym i większej stabilności.

Walory estetyczne budowlanych płyt wiórowych OSB i MFP

Poza zastosowaniami konstrukcyjnymi i wykończeniowymi, zarówno płyty OSB, jak i MFP, zyskały popularność jako element dekoracyjny. Ich surowa, widoczna struktura wiórów doskonale wpisuje się w modne style wnętrzarskie, takie jak loftowy, industrialny, czy eko. Coraz częściej architekci i inwestorzy decydują się na pozostawienie płyt w naturalnej formie lub tylko w minimalnym stopniu przetworzonej, aby podkreślić charakter przestrzeni.

Płyty te mogą stanowić ciekawy element wykończeniowy na ścianach, stropach, a nawet w formie mebli czy innych elementów wyposażenia. Chropowata, ale regularna faktura OSB i nieco gładsza powierzchnia MFP dodają wnętrzom oryginalności i ciepła.

Jeśli decydujemy się na zastosowanie płyt wiórowych jako elementu dekoracyjnego, możemy je odpowiednio wykończyć. Najczęściej stosowane metody to:

• Malowanie: Płyty OSB i MFP można malować wszystkimi farbami przeznaczonymi do powierzchni drewnianych i drewnopochodnych. Dobrze sprawdzą się farby olejne, alkidowe, a także lateksowe. W przypadku pomieszczeń o podwyższonej wilgotności lub tam, gdzie wymagana jest wysoka trwałość powłoki, fachowcy często polecają farby chemoutwardzalne, np. epoksydowe lub poliuretanowe. Przed malowaniem warto zagruntować powierzchnię, aby ograniczyć chłonność i zapewnić lepszą przyczepność farby.
• Lakierowanie: Jeśli chcemy zachować widoczną strukturę drewna, a jednocześnie zabezpieczyć powierzchnię, możemy zastosować lakier. Sprawdzą się lakiery do drewna i materiałów drewnopochodnych. Szczególnie polecane, zwłaszcza w miejscach narażonych na wilgoć (np. w kuchni czy łazience), są lakiery jachtowe na bazie uretanowo-alkidowej lub alkidowo-uretanowej, które tworzą trwałą, wodoodporną powłokę.
• Tapetowanie lub okładanie płytkami: Gładka powierzchnia płyty MFP (szczególnie szlifowanej) lepiej nadaje się do bezpośredniego tapetowania czy przyklejania płytek ceramicznych niż OSB, choć i na OSB jest to możliwe po odpowiednim przygotowaniu podłoża (np. szpachlowaniu i gruntowaniu).

Płyta MFP czy OSB? Którą wybrać? Praktyczne porady.

Wybór pomiędzy płytą MFP a OSB zależy od wielu czynników, przede wszystkim od specyfiki planowanego zastosowania, wymagań dotyczących wytrzymałości, odporności na wilgoć, izolacyjności, a także od budżetu.

• Jeśli priorytetem jest cena i potrzebujesz materiału do standardowych zastosowań w suchych warunkach (np. ściany działowe wewnętrzne w suchych pomieszczeniach, meble), płyta OSB1 lub OSB2 może być wystarczająca i najbardziej ekonomiczna.
• Do zastosowań w budownictwie ogólnym, w tym w miejscach narażonych na wilgoć (np. poszycia dachowe, podłogi, ściany w domach szkieletowych), gdzie ważna jest odporność na obciążenia i wilgoć, najlepszym wyborem spośród płyt OSB będzie typ OSB3 lub OSB4. Stanowią one dobry kompromis między ceną a właściwościami.
• Jeśli potrzebujesz materiału o jednolitych, wysokich parametrach wytrzymałościowych we wszystkich kierunkach, o podwyższonej odporności na wilgoć, lepszych właściwościach izolacyjnych, większej stabilności i lepszym trzymaniu elementów złącznych, a budżet pozwala na nieco wyższy wydatek, płyta MFP będzie lepszym wyborem. Sprawdzi się szczególnie dobrze w konstrukcjach nośnych, podłogach, stropach, a także w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności (kuchnie, łazienki), jako alternatywa dla płyt g-k. Jej paroprzepuszczalność i mniejsze ryzyko pleśnienia czynią ją korzystniejszym rozwiązaniem dla zdrowia.
• Gdy kluczowa jest ochrona przeciwpożarowa, należy zastosować specjalistyczne płyty ognioodporne, takie jak OSB STOP FIRE lub sprawdzić parametry ognioodporności płyty MFP – często są one wyższe niż standardowych OSB, ale zawsze warto zweryfikować to z kartą techniczną produktu.
• Jeśli planujesz wykończyć płytę malowaniem, tapetowaniem lub płytkami, gładsza powierzchnia płyty MFP może ułatwić te prace i zapewnić lepszy efekt estetyczny, choć OSB również nadaje się do wykończenia po odpowiednim przygotowaniu.

Pamiętaj, że niezależnie od wyboru, kluczowe jest stosowanie płyt zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta, zwłaszcza jeśli chodzi o warunki składowania i montażu. Zawsze upewnij się, że kupowane płyty spełniają obowiązujące normy, zwłaszcza w kontekście emisji formaldehydu (norma E1 lub niższa oznacza niską emisję).

Podsumowanie

Płyty OSB i MFP to cenne materiały w nowoczesnym budownictwie, oferujące wiele zalet w porównaniu do tradycyjnych materiałów drewnianych. Choć obie składają się z wiórów drzewnych i żywic, kluczowa różnica w sposobie ułożenia wiórów sprawia, że charakteryzują się nieco innymi właściwościami. Płyta OSB, z ukierunkowanymi wiórami, jest ekonomicznym i wszechstronnym rozwiązaniem do wielu zastosowań, zwłaszcza w suchych warunkach lub w typach OSB3/OSB4 do wilgotnych. Płyta MFP, z wielokierunkowym ułożeniem wiórów, oferuje jednolitą, wyższą wytrzymałość, lepszą odporność na wilgoć i lepsze właściwości izolacyjne, będąc często postrzeganą jako materiał premium.

Wybór pomiędzy nimi powinien być podyktowany konkretnymi wymaganiami projektu, oczekiwaniami co do trwałości i parametrów technicznych, a także dostępnym budżetem. Znając różnice, możesz świadomie wybrać materiał, który najlepiej odpowie Twoim potrzebom, zapewniając trwałość, bezpieczeństwo i estetykę wykonanych prac.